Facebook-f Twitter Instagram Linkedin Youtube
Sign in

Pse higjiena digjitale është po aq e rëndësishme sot sa ajo personale?

Cila është gjëja e parë që bëni kur zgjoheni – lani, lani dhëmbët, lexoni mesazhe në telefon dhe rrjete sociale? Nëse mund të vendosni një shenjë barazie midis këtyre veprimeve, thjesht keni barazuar higjienën digjitale me atë personale që bëni automatikisht çdo mëngjes. Dhe a e bëni këtë kur bëhet fjalë për sigurinë tuaj në internet? Kërcënime për sulm fizik, përdhunim, vrasje. Komentet mizogjene dhe me bazë gjinore. Duke komentuar poshtërues pamjen e saj fizike apo statusin familjar. Vendosja e informacionit të rremë për të prishur reputacionin e saj. Këto janë mesazhet që gazetaret në Serbi marrin çdo ditë. Çdo e treta gazetare që ka marrë pjesë në hulumtimin e Asociacionit të Pavarur të Gazetarëve të Serbisë në vitin 2020 ka pasur një përvojë të tillë. A mund të jetë ky numër më i ulët nëse rrisim higjienën dixhitale? A ka ndonjë mënyrë për të mbrojtur veten?
Bojana Kostiq dhe Andrej Petrovski nga Fondacioni SHARE janë të specializuar në çështjet e sigurisë digjitale, veçanërisht në sigurinë e gazetarëve dhe gazetareve në sferën online. Për Journalift, ata shpjegojnë të gjitha format e ngacmimeve në internet, si duhet të reagoni ndaj tyre dhe të reduktoni dëmin, si t’i dokumentoni dhe mbroni veten.   Journalift: Cilat lloje të dhunës digjitale, dmth. ngacmimet online ndaj gazetarëve janë më të shpeshta?   SHARE: Ngacmimi në internet dhe dhuna digjitale, si dhe të gjitha format e tyre, vështirë se mund të shpjegohen në një mënyrë të thjeshtë. Është një grup taktikash të ndryshme që synojnë të frikësojnë, diskreditojnë gazetaret, si dhe të manipulojnë publikun për punën, jetën private apo pamjen e tyre.  Shumë më shpesh sesa dihet, ngacmuesit online arrijnë të mbyllin gojën e disa gazetareve, të ndikojnë në mënyrën se si ato shkruajnë dhe t’i bëjnë ato të ndihen e të sillen ndryshe si në publik ashtu edhe në jetën private. Një formë shumë e shpeshtë e dhunës, e cila rrallëherë njihet si formë ngacmimi dhe për këtë arsye nganjëherë konsiderohet si pjesë përbërëse e profesionit të gazetareve janë fyerjet dhe nënçmimet që lidhen me fjalë dhe sjellje të ndryshme abuzive në internet, që synojnë poshtërimin e dinjitetit, reputacionit dhe statusit social të gazetares dhe gazetarisë. Kur bëhet fjalë për një sulm grupor në një ose më shumë platforma në të njëjtën kohë, atëherë fyerja rritet në trolling   ose flaming  që synon të marrë përgjigjen e gazetares, për ta vënë atë në një diskutim në të cilin ata do të vazhdojnë ta nënçmojnë dhe ta degradojnë atë. Ekzistojnë gjithashtu forma më pak eksplicite të ngacmimit në internet që nuk mund të grupohen së bashku, por ka forma të ndryshme të  presionit në internet mbi lirinë e shprehjes ili akuzat e rreme  që mund të vijnë nga majat e politikës ose qendrat e tjera të pushtetit dhe të përhapen në hapësirën online, por edhe anasjelltas.  Format më serioze të sulmeve janë gjuha e urrejtjes dhe mizogjinia në internet. Qëllimi i mesazheve dhe komenteve të tilla është degradimi dhe frikësimi përmes targetimit të pamjes fizike, stilit të jetës dhe përdorimit të pozitave të pushtetit në shoqëri për të poshtëruar një gazetare, dhe shpesh ndodh që gjuha e urrejtjes të kthehet në kërcenime për përdhunim ose vrasje. Disa modele të sjelljes në internet mund të shndërrohen në persekutim online , ku sjellja dhe lëvizja e saj në internet monitorohet me kujdes dhe sistematikisht. Ashtu si në rastin e ngacmimit, manipulimi i të dhënave personale (doxing) është një formë ngacmimi i mundësuar nga struktura karakteristike e internetit, ku të dhënat në këtë rast lihen qëllimisht në platforma, për shembull në seksionet e komenteve, për t’i dërguar një mesazh të qartë gazetares që është vëzhguar dhe për të  ndikuar në përdoruesit e tjerë të rrjetit të përfshihen në këtë apo atë lloj sulmi. Së fundi, pornografia hakmarrëse është gjithashtu një formë ngacmimi dhe diskreditimi, që quhet disi në mënyrë të çuditshme, dhe në fakt ka të bëjë me krijimin ose ndarjen e materialeve me përmbajtje seksualisht eksplicite që shpërndahet ose krijohet pa pëlqimin e gazetares. Ngacmimi në internet rrallëherë vazhdon në një formë sulmi dhe shpesh kalon nga një formë në tjetrën. Ky polimorfizëm e bën jashtëzakonisht të vështirë njohjen e këtij problemi si një sulm ndaj sigurisë personale   Lexo më shumë rreth formave të sulmit: Shiko një kurs tjetër online mbi këtë temë:
Journalift: Përshkruani shkurtimisht karakteristikat e secilit prej këtyre llojeve të dhunës digjitale – si ta njohim atë?   SHARE: Ngacmimi online fshihet nga publiku dhe ndodh pas ekranit, por për shkak të formave të ndryshme, risive të vazhdueshme të sulmuesve, si dhe mundësisë së ngacmimeve të njëkohshme në platforma të shumta, është gjithnjë e më e vështirë të përcaktohen karakteristikat e përgjithshme të sulmeve. Kur flasim për fyerje dhe nënçmim – në kontekstin e gazetareve – bëhet fjalë më së shumti për sulme verbale, përmes fjalëve, fotografive, memeve etj. – në profilet e mediave sociale ose në seksionet e komenteve. Synimi është degradimi i dinjitetit dhe diskreditimi i punës së saj gazetareske. Ngjashëm është me trolling dhe flaming presionet mbi lirinë e shprehjes, akuzat e rreme që shfaqen përveç faqeve të njohura në internet (seksionet e komenteve) në portalet anonime online të krijuara kryesisht me qëllim diskreditimi, si dhe, për shembull, në  YouTube video të disa personazheve publike që përdorin këto platforma dhe një numër i madh ndjekësish, për t’u marrë me gazetaret, por edhe me  verifikues të fakteve. Në këtë mënyrë, fyerjet, trolling dhe forma të tjera të përhapura diskreditimi u dërgojnë sinjale ngacmuesve digjitalë për të vazhduar frikësimin dhe linçimin publik (të ashtuquajturat vrasje të personazheve) përmes gjuhës së urrejtjes, mizogjinisë në internet  dhe kërcënimeve. Në një atmosferë të tillë, mund të pritet që ngacmimi të përhapet në hapësirën jashtë linje, ose të rritet në forma më të rënda të ngacmimit në internet që ndikojnë në mënyrë eksplicite në sigurinë e saj, si fizike ashtu edhe mendore. Domethënë, ngacmimi online është një lloj i rëndë i përgjimit që është jashtëzakonisht i rrezikshëm në internet, sepse është pothuajse e pamundur që një gazetare të dijë se dikush po e shikon, por vëzhguesi përmes llogarive anonime, ose për shembull, mesazheve në viber dhe whatsapp, bën të ditur se është i pranishëm. Nga ana tjetër, lënia e të dhënave personale të gazetares (numri i identitetit, adresa, numri i telefonit etj. – i ashtuquajtur doxing) në përmbajtje më të vizituara si komente në kanale Youtube, grupe të mbyllura apo chat, jo vetëm që rrezikojnë drejtpërdrejt sigurinë e saj por edhe problemi është se mundësia e heqjes së këtyre të dhënave është shumë e kufizuar, si në rastin e pornografisë hakmarrëse, e cila është edhe më e rrezikshme sepse privatësia dhe intimiteti i saj përmes këtij lloj sulmi janë bërë pjesë e hapësirës publike. Të gjitha këto forma ngacmimi duhet të konsiderohen po aq të rrezikshme.   Lexo më shumë rreth formave të sulmit:
Journalift: Cilat platforma përdorin sulmuesit më shpesh?   SHARE: Për shkak të popullaritetit të jashtëzakonshëm të Facebook-ut në Ballkanin Perëndimor, supozohet se shumica e sulmeve ndodhin, ose të paktën pjesërisht vërshojnë dhe kalojnë përmes kësaj platforme. Por, duke qenë se bëhet fjalë për sulm, më mirë të themi sulme, të cilat kanë komponentë të ndryshëm, duhet kuptuar të gjitha mënyrat se si përdoren rrjetet sociale dhe teknologjitë digjitale për ngacmime. Së pari, sulmi mund të vijë nga një lexues, të njohur, troll, media anonime, bot, madje edhe miq dhe (ish) kolegë dhe partnerë, por pothuajse si rregull është i ngjyrosur ideologjikisht nga vlera të ndryshme, si dhe nga paturpësi. Së dyti, një sulm mund të marrë forma të ndryshme dhe të kanalizohet përmes mediave të ndryshme (ndonjë blog, koment, email, mesazh i menjëhershëm, imazh, meme, postim në media sociale, mesazh me tekst ose video). Së treti, sulmi mund të ndodhë në një hapësirë ​​të vetme online dhe mund të jetë njëkohësisht në faqe të shumta si rrjetet sociale (Facebook, Twitter, Instagram, TikTok) ose në kanale komunikimi si Reddit. 4Chan, Mosmarrëveshje, etj. Sulmuesit mund të shfaqen në mënyrë sporadike si trollë ose lexues të pakënaqur që i lënë mesazhet e tyre në vende të zgjedhura rastësisht (për shembull në komente) – kjo quhet edhe gjenerata e parë e ngacmimit Kur një numër i madh përdoruesish anonimë, si dhe individë me emra personalë, përfshihen në një sulm kundër një gazetare, ky është një sulm grupor. Në fund, kur grupet e sulmuesve të bashkuar, të lidhura me interesin, qëllojnë një gazetare të caktuar apo edhe disa gazetare të cilat janë të lidhura vetëm nga fakti se janë gazetare dhe gra, atëherë ngacmimi rritet në një përballje ideologjike ku gjinia përdoret kryesisht për të arritur qëllimi – frikësimi dhe degradimi. Së fundi, sulmet e përbashkëta që vijnë nga qendra të ndryshme, më së shpeshti të orkestruara, madje edhe të planifikuara, kanë për qëllim grupe gazetarësh dhe gazetaresh të cilët, për shembull, raportojnë për tema të ngjashme ose punojnë në të njëjtën redaksi, njihen më mirë si manipulim në shkallë të gjerë, dmth. ngacmim i gjeneratës   IV .   Lexo më shumë për këtë temë:
Journalift: A është e mundur të bllokoni ose fshini profile të padëshiruara, komente ose përmbajtje ngacmuese?   SHARE: Gazetaret shpesh këshillohen të qëndrojnë përkohësisht larg rrjeteve sociale ose t’ua lënë kontrollimin e emaileve dhe mesazheve miqve të tyre të ngushtë. Edhe pse këto teknika mund të lehtësojnë pasojat aktuale dhe stresin e shkaktuar nga ngacmimet, është shumë mosmirënjohëse të japësh një këshillë të tillë. Gazetaret janë ndoshta më të varura nga interneti sesa përdoruesit e tjerë të rrjeteve sociale dhe teknologjive digjitale, sepse ato jo vetëm shpërndajnë “informacione me rëndësi publike”, por gjithashtu komunikojnë me burimet e tyre, mbledhin informacione, bëjnë intervista dhe mbajnë kontakte me lexuesit e tyre. Për shkak të gjithë kësaj, gazetaret gradualisht janë shndërruar në personazhe publike, jeta profesionale dhe personale e të cilëve është nën vëzhgimin e publikut, ashtu siç është rasti me personazhe të tjerë publike nga bota e politikës dhe artit. Kjo është sigurisht një nga arsyet pse  këto sulme janë bërë më të shpeshta, por edhe e bëjnë më të vështirë parandalimin apo ndalimin e sulmit duke u mbështetur në mekanizmat në rrjetet sociale dhe teknologjitë digjitale në përgjithësi. Kjo nuk do të thotë se mekanizmat ekzistues si etiketimi i përmbajtjes ngacmuese, bllokimi, fshirja dhe fshehja e komenteve dhe llojet e tjera të raportimit, të kësaj përmbajtjeje, janë joefektive. Ka indikacione se në Facebook dhe Instragram format e drejtpërdrejta të kërcënimeve, gjuhës së urrejtjes dhe ngacmimeve hiqen deri diku pas raportimit, gjë që në përgjithësi nuk ndodh me raportimin e të gjithë profileve apo llogarive. Ndonjëherë ka më shumë kuptim të raportosh më shumë mesazhe nga i njëjti përdorues sesa i gjithë profili, dhe ndihma e miqve dhe kolegëve duke dërguar aplikacione për të bllokuar të njëjtën llogari mund të ndihmojë. Megjithatë, forma më serioze të sulmeve si ngacmimi në internet, manipulimi i të dhënave personale dhe krijimi dhe shpërndarja e përmbajtjeve seksualisht eksplicite pa pëlqimin e gazetares (e ashtuquajtura pornografi hakmarrëse) janë të vështira për t’u kontrolluar përmes mekanizmave ekzistues të mbrojtjes në rrjetet sociale,është arsyeja pse gazetarët (si dhe personat mbështetës)  duhet të raportojnë dhunën në polici, të përdorin vazhdimisht opsionet e disponueshme në rrjetet sociale, por edhe të dokumentojnë sulmin duke ruajtur dhe regjistruar lidhjet, postimet, faqet dhe gjera të ngjashme ku ndodhet kjo përmbajtje shqetësuese. Kjo provë duhet të dorëzohet në polici, si dhe t’i bashkëngjitet raportimit në rrjetet sociale.                                          Lexo më shumë rreth mekanizmave në platforma:
Journalift: Si të hiqni përmbajtje të diskutueshme nga rrjetet sociale? A janë të detyruar administratorët ta bëjnë këtë dhe në cilat situata, nëse personi i targetuar e kërkon atë?   SHARE: Në varësi të hapësirës online ku ndodhet përmbajtja e ngacmimit ose nga vjen ngacmimi, ka mundësi të ndryshme por të kufizuara si për efikasitetin ashtu edhe opsionet për një reagim. Nëse fyerjet dhe gjuha e urrejtjes janë në seksionet e komenteve të organizatave mediatike, atëherë në përgjithësi do të ketë ose një buton aplikimi ose një formular që mund të plotësohet dhe të kërkohet heqja. Pas marrjes së këtij raporti, media është e detyruar të reagojë dhe të marrë vendim për largim. Nëse kjo nuk ndodh, ekziston gjithmonë mundësia e “thirrjes publike” në llogaritë e tyre në rrjetet sociale ose duke përdorur hashtagëve. Është e nevojshme të kuptohet që mediat kanë aftësinë të heqin përmbajtje shqetësuese nga seksionet e komenteve të tyre si dhe nga rrjetet sociale. Njëra nuk e përjashton tjetrën, por për këtë është  është e nevojshme të specifikohen llogaritë, përmbajtjet dhe materialet, heqja e të cilave kërkohet. Sigurisht që ka situata kur nuk është gjithmonë e qartë nëse bëhet fjalë për ngacmim apo liri të shprehjes, megjithëse këto raste janë jashtëzakonisht të rralla kur bëhet fjalë për dhunën digjitale. Megjithatë, nëse moderatori vendos të mbajë përmbajtjen për shkak të spektrit të lirisë së shprehjes, është e nevojshme të tregojë arsyet e veta dhe të këmbëngulë në heqjen e saj, për të cilën ka një mundësi më të madhe kur bëhet fjalë për përmbajtjen në profilet e mediave sesa në rrjetet sociale. Rrjetet sociale kryejnë kryesisht zbulimin automatik të përmbajtjes,   kështu që një qenie njerëzore rrallë shfaqet për këtë proces. Situata është dukshëm më e ndërlikuar kur e gjithë redaksia ose grupi i gazetareve është nën sulm të njëkohshëm ose kur bëhet fjalë për lloje komplekse sulmesh, si p.sh. doxing ose pornografia hakmarrëse. Më pas, moderatorëve të përmbajtjes u kërkohet të heqin përmbajtjen nën kërcënimin e përgjegjësisë penale. Kontakte të drejtpërdrejta me media ose organizata, kompani, etj. faqja e të cilit përmban një përmbajtje të tillë me kërkesa për heqje është një masë e detyrueshme mbrojtëse. Rrjetet sociale, për momentin, janë ende të ngadalta dhe shumë rrallë efektive, kështu që bashkëpunimi me policinë është i nevojshëm në mënyrë që të përpiqet të heqë përmbajtje të tilla përmes kanaleve të bashkëpunimit të tyre me rrjetet sociale.   Lexo më shumë për heqjen e përmbajtjeve shqetësuese:
Journalift: Si të mbroheni,a ka ndonjë mënyrë për të parandaluar ngacmimet në internet? SHARE: Gazetaria në Ballkanin Perëndimor është një biznes i rrezikshëm për integritetin personal dhe sigurinë e gazetarëve, prandaj pyetja është se kur do të ndodhë sulmi, jo nëse do të ndodhë! Përderisa situata është e tillë, është e nevojshme të zhvillohet një kulturë sigurie, si në nivel personal, ashtu edhe në redaksi, por edhe në shoqata e asociacone, që përfshin aspekte të ndryshme. Së pari, siguria fizike dhe një ndjenjë e plotë sigurie është një parakusht për llojet e tjera të sigurisë. Lidhur me këtë është edhe siguria mendore  dhe  stabiliteti emocional  i cili ka shumë nuanca dhe elemente të ndryshme për gazetaret. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të zgjidhet përsëri ai lloj të “stërvitjes mendore” që do t’i mundësojë gazetares të jetë në gjendje t’i kapërcejë sulme dhe të përballet me ta, nëse ajo dëshiron. Ndonjëherë kjo nënkupton përgatitjen e një plani rreziku, që do të thotë të kesh gati një sërë skenarësh të mundshëm pasi teksti të publikohet ose pasi paraqitjes publike. Ky plan merr parasysh sulmuesit e mundshëm, format e sulmeve si dhe reagimet nga gazetaret, redaksitë dhe rrethi i mbështetjes, si dhe nga policia nëse nevojitet ndihma. Gjatë vetë sulmit, disa gazetare ndihen më mirë dhe më të mbrojtur nëse kundërshtojnë sulmuesit e tyre, por injorimi i tyre është gjithashtu një opsion i mirë. Pas një sulmi, mbrojtja do të thotë të monitorosh gjendjen e dikujt dhe të punosh në ato aktivitete dhe punë që janë në përputhje me situatën dhe mundësitëPavarësisht nga lloji i mbrojtjes që zgjedh një gazetare, niveli i lartë i higjienës digjitale dhe sigurisë digjitale është në çdo rast një lloj mbrojtjeje jashtëzakonisht i rëndësishëm dhe është pjesë e kulturës së sigurisë që duhet ndjekur. Nuk ka asnjë mënyrë për të parandaluar një sulm, por ka mënyra për të mbrojtur një gazetare prej tyre para, gjatë dhe pas sulmit.   Lexo më shumë rreth formave të mbrojtjes:
Burime shtesë:
Si je?
   
HARISON.png
Group-16.png
Group-29.png
Group-15.png
Group-11.png