Gjatë dekadës së fundit, teknologjitë digjitale kanë transformuar pjesën më të madhe të industrisë së medias. Përparimet në teknologji i kanë detyruar kompanitë mediatike të gjejnë mënyra të reja për të krijuar, tregtuar, promovuar dhe shpërndarë përmbajtjen e tyre mediatike. Dhe veçanërisht tarifimin për këtë përmbajtje.
Vetë lexuesit/shikuesit/dëgjuesit kanë ndryshuar – janë bërë shumë më të lëkundur në konsumimin e përmbajtjeve mediatike, duke mos hezituar të ndryshojnë shpesh mediumin që konsumojnë, si dhe kanalin përmes të cilit marrin përmbajtje mediatike.
E gjithë kjo ushtron shumë presion mbi kompanitë mediatike. Ata nuk kanë zgjidhje, por duhet që të dinë dhe të pranojnë transformimin digjital dhe të digjitalizojnë shumë aspekte të biznesit të tyre.
Sfida më e madhe e çdo transformimi digjital është evoluimi i modelit të biznesit. Pak kompani në nivel global arrijnë ta bëjnë këtë.
Mediat, nëse duan të mbijetojnë në një botë të re në të cilën përdoruesit janë në fokus, duhet të mësojnë të inovojnë dhe të kërkojnë modele të reja biznesi, duke hapur kanale të reja për të fituar para nga përmbajtja e tyre.
Gjithashtu, sot pak media mund të përballojnë vetëm një model monetizimi - vezët duhet të vendosen në shporta të shumta, duke krijuar modele hibride të fitimit të parave.
Ky fakt është veçanërisht i dhimbshëm për mediat klasike, të cilat në njëfarë mënyre kanë pranuar (disi suksesshëm) të shesin hapësira reklamuese. Megjithatë, sot kjo nuk është më e mjaftueshmë. Sidomos mediat lokale, janë të dënuara drejt rrëinimit (ose do të kalojnë një jetë në vuajtje dhe do të rrënohen ngadalë) nëse ëndërrojnë të krijojnë të ardhura të konsiderueshme nga reklamat.
Jetojmë në një kohë eksperimentesh. Është në rregull të provosh diçka të re dhe të dështosh. Por është e rëndësishme të provoni, në mënyrë ideale me sa më pak burime të jetë e mundur, veçanërisht në kohë.
Vetëm përmes një sërë përpjekjesh mund të arrihet kombinimi i burimeve të ndryshme të të ardhurave – ka kaluar koha kur një model mirëfunksiononte për të gjithë. Ka ardhur koha për modele biznesi hibride.
Modelet e biznesit
Le të shohim një përkufizim të thjeshtë të një modeli biznesi, pasi në këtë artikull do të flitet shumë për këtë term. Një model biznesi është një term që shpjegon se si një biznes jep dhe ruan vlerë për klientët e tij dhe për veten, dhe se si siguron fonde për të financuar biznesin.
Subscription (Parapagimi/Abonimi)
Një nga modelet më të vjetra të biznesit në industrinë e medias, u shfaq kur media e shkruar ishte në kulmin e saj dhe shpërndarja digjitale ende nuk konsiderohej si një mundësi serioze. Me avancimin e teknologjive digjitale, janë shfaqur opsione të ndryshme për monetizimin përmes abonimeve dhe ne do të trajtojmë disa nga më të njohurat.
Freemium
Freemium është një model biznesi i një numri të madh shërbimesh interneti (Skype, YouTube, etj.) dhe është pranuar nga industria e mediave si një opsion i paracaktuar për fitimin e parave nga publikimet online. Në thelb, qasja në përmbajtjen bazë është plotësisht e disponueshme, ndërsa qasja në përmbajtje shtesë (premium) tarifohet.
Modeli bazohet në përpjekjet e vazhdueshme të kompanive mediatike për të kthyer sa më shumë njerëz që aksesojnë përmbajtjen bazë pa pagesë në përdorues "premium" që paguajnë për këtë privilegj, përmes procesit të marketingut dhe shitjes (dhe marrëdhënieve me lexuesit) dhe përmes kësaj media mbulon të gjithë kostot e përdoruesëve.
Paywall
Në vend të aksesit të vazhdueshëm falas në përmbajtjen bazë, mediat që zgjedhin të zbatojnë paywall kërkojnë që vizitorët të regjistrohen dhe të abonohen për të aksesuar përmbajtjen digjitale.
Ekzistojnë dy zbatime themelore të payëall-it:
- Softwall (Soft Paywall, Metered access), kur lexuesi mund të lexojë një numër të caktuar (zakonisht 3 deri në 5) artikujsh falas në një periudhë të caktuar kohore (ditë / muaj / javë), dhe më pas do t'i kërkohet të paguajë një abonim për akses të mëtejshëm në çdo përmbajtje.
- Hardwall (Hard Paywall), kur lexuesi nuk mund të aksesojë ndonjë përmbajtje, por sistemi i kërkon menjëherë të abonohet.
Zbatimi i Paywall-it në përgjithësi është teknikisht më sfidues dhe pritet që të ekzistojë mundësia e pagesës online (kartat e pagesës).
Anëtarësimi (Membership)
Modeli është shumë i ngjashëm me abonimin klasik, me një ndryshim të rëndësishëm - "anëtarët" ndjejnë një lloj përkatësie të fortë grupore, ndajnë një vizio /mision me median dhe në përgjithësi duan të lidhen (publikisht ose jo) me politikën editoriale dhe temat e mbuluara. nga mediat.
Përfitimet e përkatësisë në një grup mund të jenë thjesht altruiste (shoqatë), por ato gjithashtu mund të ofrojnë një lloj vlerash të paprekshme (qasje në një pjesë të faqes vetëm për anëtarët) ose edhe vlera materiale (objekte që demonstrojnë përkatësinë në grup).
Reklamimi
Modeli i monetizimit që përdorin shumica e mediave, ose të të paktën më e zakonta, ofron një burim të ardhurash. Përveç zbatimeve më të rëndomta të këtij modeli monetizimi (nëpërmjet banerave dhe reklamave klasike), ka edhe mënyra më të sofistikuara për t'u mundësuar bizneseve dhe individëve që të reklamojnë ofertën e tyre në një faqe mediatike.
Reklamat dhe tekstet PR të sponsorizuara
Mediat digjitale kanë sjellë mundësi të reja në botën e reklamave, në mënyrë që lexuesit të mund të grupohen dhe të profilizohen, si dhe të shërbehen reklama që konsiderohen të rëndësishme për ta (dhe mbi të cilat ata do të klikojnë). Çdo media duhet të ketë një politikë të përcaktuar reklamimi, gjegjësisht lloje të përcaktuara të reklamave dhe listën e çmimeve të tyre.
Pothuajse çdo medium shet një reklamë në një moment të ekzistencës së tij. Është mjaft e vështirë të bazohet financimi i medias ekskluzivisht në reklamat klasike (edhe pse nuk është e pamundur, veçanërisht nëse jeni një medium më i madh ose nëse mbuloni një vend specifik), por nuk ka asnjë arsye që media të mos jetë gati të ketë një ofertë të gatshme në rast interesi nga bizneset për hapesira reklamuese klasike. Është interesante që një numër i madh mediash lokale në Ballkanin Perëndimor nuk e kanë këtë lloj oferte.
E njëjta gjë vlen edhe për tekstet PR të sponsorizuara (ose të paguara) - është pothuajse e sigurt që do të pyeteni të paktën një herë se sa kushton vendosja (ose krijimi/përgatitja) e një artikulli për një kompani ose organizatë. Është gjithashtu mirë që të keni informacion publik për këtë - nëse media juaj pajtohet me këtë lloj monetizimi dhe në çfarë kushtesh. Ky lloj fitimi parash ka fituar rëndësi sidomos me rritjen e numrit të podkasteve, për të cilat ky lloj monetizimi është mjaft i zakonshëm.
Gjithashtu duhet pasur parasysh se vitet e fundit janë kombinuar lloje të ndryshme reklamash dhe kanalesh në të cilat ato shërbehen, për t’iu ekspozuar lexuesit/shikuesit/dëgjuesit (ose blerësit potencial të një produkti të reklamuar). Qasja e marketingut omni-kanal. Fushata të tilla janë më të ndërlikuara, duke kombinuar kanale të ndryshme (p.sh. një faqe mediatike për tekste të sponsorizuara, një kanal në YouTube për vendosjen e reklamave me video dhe një buletin online) dhe nuk përdoren shpesh në kontekstin e mediave lokale.
Reklamat e vogla (Classifieds)
Reklamat e klasifikuara ishin një minierë ari e mediave klasike derisa shërbimet online si Craigslist i shkatërruan pothuajse plotësisht ato gjatë viteve 1990. Monopoli i kanalit të komunikimit me përdoruesit humbi kështu për mediat, por duke pranuar teknologjitë digjitale dhe duke përdorur faqet e lajmeve ende shumë të vizituara, mediat kanë mundësinë të krijojnë një qendër fitimi përkatëse nëpërmjet shërbimeve të specializuara për reklamat e vogla.
Shembuj të shërbimeve të tilla janë shpalljet e punës, pasuritë e paluajtshme, nekrologjitë, etj. Ky model i fitimit të parave është shumë i zbatueshëm në rastin e mediave lokale.
Affiliate
Ky model monetizimi lejon që mediumi të funksionojë si një lloj agjenti shitjesh për produktet ose shërbimet e një kompanie. Duke vendosur reklama (ose disa materiale të tjera) në faqen e medias, mediumi fiton para sa herë që lexuesit klikojnë në reklamë (link) dhe blejnë produktin (ose kryejnë veprimin e dëshiruar) në faqen e internetit të kompanisë.
Ky model monetizimi është jashtëzakonisht i përhapur në Perëndim, por asnjëherë nuk është krijuar mjaftueshëm në rajonin e Ballkanit Perëndimor (edhe pse ka kompani që ofrojnë këtë lloj bashkëpunimi).
Donacionet
Siç sugjeron emri, ky model i fitimit të parave bazohet në mbledhjen e donacioneve nga lexuesit/shikuesit/dëgjuesit. Kjo nënkupton që media ka një bazë të fortë ndjekësish që ndajnë vlerat e saj dhe janë të gatshëm ta mbështesin atë financiarisht. Donacionet mund të jenë anonime ose publike dhe mund të mblidhen ose në mënyrë të vazhdueshme (Përmes një butoni dhurimi në në faqen e medias gjatë gjithë kohës) ose për aktivitete specifike që kërkojnë mbështetje (pajisje, infrastruktura ueb, prodhimi i përmbajtjes, etj.). Vlera e një dhurimi individual ose mund të jetë fikse (e përcaktuar nga media dhe e barabartë për të gjithë), ose mund të aplikohet qasja Pay-What-You-Want.
Realizimi i donacioneve nënkupton një lloj integrimi të shërbimeve teknologjike, pra realizimin e pagesave online (kartat apo diçka të ngjashme), dhe në rast se nuk ka zgjidhje të gatshme, media duhet të bëjë integrimin me sistemin e pagesave.
Merchandise
Krijimi i një koleksioni objektesh fizike që janë në një farë mënyre të lidhura me mediumin është thelbi i këtij modeli monetizimi. Nëse këto produkete do të jenë bluza me emrin e medias, filxhanë me fotografi të lidhura me median, stickers me citate të njohura apo asete digjitale (NFT) kjo varet nga lloji i medias dhe sigurisht nga grupi i synuar i ndjekësve. Sigurisht, mënyra e komunikimit në varësi të llojit të medias (TV, Radio, Ueb) është e ndryshme, por në ditët e sotme ka shumë të ngjarë që cilido medium të jetë primar për media, komunikimi dhe shitja e artikujve fizikë (apo digjitalë) do të ndodhë përmes internetit. Nuk duhet harruar fakti që në këtë model monetizimi lind nevoja për një lidhje më të fortë mes medias dhe audiencës së saj, sepse individi nëpërmjet veshjes apo konsumimit të objekteve të krijuara nga media tregon lidhjen apo mbështetjen e tij.
Crowdfunding
Në 5+ vitet e fundit, modeli i financimit në grup ka përjetuar popullaritet lokal në vendet e Ballkanit Perëndimor. Rezultati i këtij popullariteti është rritja e numrit të mediave që arrijnë drejt këtij modeli monetizimi, i cili ngjan shumë me modelin e donacioneve, megjithëse ka specifikat e veta. Këto specifika kryesisht reflektohen në faktin se realizimi i crowdfunding zakonisht kërkon një platformë të jashtme mbi të cilën krijohet fushata (më të famshmet janë kickstarter.com, indiegogo.com, donacije.rs në Serbi).
Modeli funksionon duke krijuar një medium në platformën e përmendur, i cili ka një qëllim dhe temë të përcaktuar dhe përshkruhet në detaje. Pas krijimit të fushatës, fillon një fushatë promovuese, e cila synon të bëjë sa më shumë individë të informohen rreth fushatës dhe të vijnë në një faqe ku mund të mbështesin median duke marrë pjesë në crowdfunding.
Është tipike për crowdfunding që individët mund të mbështesin median me shuma të ndryshme parash (ose në disa raste pa donacione financiare, por nëpërmjet aktiviteteve në internet) dhe që në varësi të mbështetjes financiare që marrin, marrin një lloj materiali (-këmishë, kapele etj.) ose dhuratë e jomateriale (NFT, abonim në shërbime mediatike, etj.).
Ky model monetizimi mund të jetë i suksesshëm, por nuk mund të përdoret shpesh - domethënë, media duhet të planifikojë mirë fushatën dhe të ndajë fondet e mbledhura paraprakisht për të funksionuar për një periudhë të gjatë kohore.
Shitjet online (Retail/Marketplace)
Mediat digjjitale kanë filluar hapjen e dyqaneve online në përpjekje për të përfituar nga sasia e konsiderueshme e trafikut (lexuesit e tyre) që vizitojnë faqet e tyre online. Në varësi të llojit të medias, këto dyqane online ofrojnë mallra konsumi (zakonisht media më të mëdha me mbulim kombëtar ose të paktën rajonal) ose produkte të specializuara (për media që mbulojnë një vend specifik ose treg specifik lokal).
Operacionet dhe logjistika e kërkuar për këtë model monetizimi mund të jenë një sfidë e rëndësishme për median, pasi shitjet online kanë edhe komponentin e tyre fizik (i cili mund të digjitalizohet pjesërisht) - faturimi, komunikimi me furnitorët dhe klientët, paketimi dhe transporti, zgjidhja e ankesave. Duhet pasur parasysh se këto janë procese serioze biznesi dhe se mediat shpesh kanë sfida të mëdha për t'u përballur pa krijuar apo punësuar një ekip njerëzish që merren ekskluzivisht me këtë biznes.
Organizimi i eventeve (Event/Experience)
Organizimi i eventeve (konferenca, promovime, tryeza, etj.) mund të jetë një shtesë e mirë në fokusin kryesor mediatik. Ekspertiza dhe kontaktet që lidhen me një temë të caktuar sociale (politikë, ekologji, biznes, financë, etj.) mund të përdoren për të organizuar evente ku të fitohet përmes shitjes së sponsorizimeve ose mbledhjes së tarifave të regjistrimit.
Realizimi i eventeve cilësore shpesh kërkon ekspertizë në industrinë e "eventeve" dhe mediat që duan të ecin në këtë rrugë duhet të zhvillojnë kapacitete të brendshme ose të kërkojnë mbështetje të jashtme për realizimin e këtyre eventeve. Pandemia ka prekur rëndë industrinë e “eventeve” dhe organizimi i eventeve online apo ekzistenca e infrastrukturës TIK për implementim është bërë e nevojshme për këtë model monetarizimi.
Burimet shtesë të të ardhurave, pra një model shtesë i monetizimit është jashtëzakonisht i rëndësishëm për qëndrueshmërinë e medias në botën e sotme. Nëse media funksionon me entuziazëm dhe nuk e konsideron monetizimin një aspekt thelbësor të biznesit mediatik, ajo mund të dëmtojë qëndrueshmërinë dhe misionin afatgjatë të saj. Kjo ndodh më së shumti kur themeluesit dhe punonjësit ende e kuptojnë se u duhen para për të ushqyer familjet e tyre.
Gjithashtu, një medium që nuk ka zbatuar asnjë nga modelet e monetizimit dhe ka siguruar pavarësi financiare është më i ndjeshëm ndaj ndikimeve dhe presioneve të jashtme.
Në rastin e paqëndrueshmërisë financiare si pasojë e mosekzistencës së një modeli monetizimi, një medium i tillë ka potencial të madh që ose të mbyllet ose të pranojë mbështetje financiare në këmbim të diçkaje.
Kapitalizmi është sistemi në të cilin jetojmë, duam apo nuk duam ne. Media është një biznes. Çdo biznes duhet të gjejë modelin e tij të biznesit. Në mënyrë që një medium të jetë vërtet i pavarur dhe afatgjatë, zbatimi i një prej modeleve të monetizimit bëhet imperativ.
