Mediat dixhitale në Shqipëri nuk po përdorin aq sa duhet të dhëna për hartimin dhe menaxhimin e strategjive editoriale. Përdorimi dhe monitorimi në rritje i të dhënave për performancën e përmbajtjes do të ndryshonte dukshëm fokusin e raportimit të këtyre mediave, gjë që do të kontribuonte në rritjen e trafikut, të angazhimit dhe besnikërisë së lexuesve të tyre.
Ky është rezultati i hulumtimit të kryer nga Smartocto, prodhuesi më i madh i programeve kompjuterike në Evropë për analizimin e sjelljes së audiencës së mediave online, hulumtim në të cilin morën si kampion pjesë tre media online në Shqipëri – Durreslajm nga Durrësi, Citizen Channel nga Tirana dhe Sarandaweb nga Saranda.
Nga hy hulumtim, i realizuar si pjesë e Projektit “Media për të gjithë”, u mblodhën të dhëna në tre media online në Shqipëri për një periudhë katërmujore, që përkonte me fillimin i muajit maj deri në fund të muajit gusht 2021.
Platforma Smartocto për analizën e perceptimit mbledh të dhëna për performancën e përmbajtjes, duke analizuar të gjitha treguesit kryesorë si numri i leximeve, analizimi i tekstit të lexuar, koha e leximit të tekstit, ndërkohë që me anë të një algoritmi të avancuar u bëhet e mundur përdoruesve të vlerësojnë cilësinë e përmbajtjeve të ndryshme bazuar në sjelljen e audiencës.
Mediave u është ofruar shërbimi i analizimit të perceptimit nga Smartocto, është hartuar një kurs i veçantë online si dhe janë bërë trajnime për mënyrën e përdorimit të sistemit dhe përshtatjes së sistemit të raportimit, përfshirë këtu edhe konsultimin, që kishte si pikësynim kryesor rritjen e aftësive për të kuptuar dhe përdorur të dhënat për konsumin e përmbajtjes online.
Gjetjet kryesore
Metodologjia e hulumtimit bazohet në analizën e rubrikave të këtyre mediave, numrin e teksteve të publikuara, numrin e lexuesve të angazhuar dhe atyre besnikë, dhe tregues të tjerë kryesorë që përdoren për të vlerësuar suksesin e një media dixhitale. Kampioni i këtij hulumtim përbëhej nga gjithsej 11,300 artikuj, të cilat ishin lexuar plot 785,000 herë.
Më poshtë jepen gjetjet më të rëndësishme:
- Nga analiza e rubrikave të mediave evidentohet se mesatarisht vetëm 45% e rubrikave nxjerrin fitime, d.m.th., numri i teksteve të publikuara në ato rubrika përkon me fokusin e lexuesve.
- Fokusi i mediave në raportimin e tematikave të caktuara (policia, ligji, gjykatat, krimi, politika, tematikat vendore, etj.) është i varfër. Rubrikat që kanë lexueshmëri të madhe kanë një numër të vogël tekstesh dhe rubrikash të reja për të cilat lexuesit nuk tregojnë shumë interes kur kanë shumë përmbajtje të re.
- Rubrikat në të cilat sasia e përmbajtjes përkon me interesin e lexuesve kanë mesatarisht një numër të madh lexuesish të angazhuar në krahasim me rubrikat e tjera.
- Numri mujor i artikujve të lexuar varion në të tre mediat e vëzhguara dhe arsyeja për këtë mund të gjendet në faktin se mediat e vëzhguara publikojnë një numër jashtëzakonisht të ndryshëm artikujsh çdo muaj.
- Lexuesi mesatar i portaleve të analizuara sheh rreth 3.5 artikuj në muaj ose më pak se një faqe në javë.
Shumë rubrika nuk janë me fitim
Kur flasim për efektivitetin e kostos, nuk nënkuptojmë domosdoshmërisht efektivitetin ekonomik të kostove, por që një numër i mjaftueshëm lexuesish tregojnë interes për përmbajtjen e rubrikave të caktuara.
Një numër i mjaftueshëm lexuesish në këtë kuptim do të thotë se numri i teksteve të publikuara në një rubrikë është i barabartë ose më i madh se përqindja e lexuesve në të gjithë sajtin që kanë akses te këto përmbajtje.
Vetëm 45 për qind e rubrikave janë efikase. Me fjalë të tjera, përqindja e teksteve të publikuara përkon me përqindjen e lexuesve të faqeve që i aksesojnë ato tekste.
Politika
Tekstet me tematikë politike nuk tërheqin vëmendjen e lexuesve të mediave lokale, edhe pse mediat në përgjithësi publikojnë një numër të konsiderueshëm tekstesh me përmbajtje të tillë.
Mesatarisht, 8.34 për qind e totalit të teksteve të mediave janë botuar në rubrikën e politikës. Nga ana tjetër, mesatarisht vetëm 3.34 për qind e lexuesve ishin të interesuar për një përmbajtje të tillë. Domethënë, nga trafiku i përgjithshëm i mediave, vetëm 3.34 për qind u realizua në këto rubrika.
Rubrika e kronikës
Sipas hulumtimit tonë, rubrika të tjera shumë më të suksesshme kanë numër më të vogël tekstesh sesa tregohet nga kërkesa për to.
Shembull i qartë i kësaj tendence është rubrika e lajmeve nga kronika e zezë. Mesatarisht, vetëm 2.87 për qind e teksteve publikohen në këto rubrika, ndërkohë që më shumë se 7.60 për qind e lexuesve i lexojnë këto tekste. Për rritjen e numrit të lexuesve mund të kontribuojnë dukshëm ndryshimi dhe thellimi i qasjes ndaj këtyre tematikave.
Temat vendore
Situata është e ngjashme me temat vendore. Edhe pse janë media lokale, vetëm 10.70 për qind e teksteve të publikuara në to ishin në rubrikat me lajme vendore, ndërkohë që vetëm 13.65 për qind e lexuesve i lexuan këto tekste.
Mund të pritej që temat vendore të dominonin mediat lokale, por në njërën nga tre mediat e vëzhguara u botuan dy herë më shumë artikuj në rubrikën me lajme nga bota sesa në rubrikën ku raportohej ekskluzivisht për ngjarjet lokale.
Është e qartë se mund të kishte më shumë tekste me tematikë lokale dhe se ka një kërkesë në rritje për tekste të tilla.
Lexuesit besnikë janë aty ku kërkesa është më e madhe
Lexuesit besnikë, që ne i përkufizojmë si ata lexues që e kanë bërë zakon të vizitojnë rregullisht media të caktuara dhe në të njëjtën kohë janë mjaft të angazhuar kur lexojnë përmbajtjen, përqendrohen kryesisht tek tekstet e publikuara në rubrikat që janë më shumë të kërkuara.
Lexuesit besnikë i kushtojnë vëmendje të veçantë përmbajtjes me:
- Politikë
- Kronikë
- Tema sociale
Po ashtu, këta lexues ndjekin tematika që mund t’i surprizojnë në pamje të parë dhe ato janë tekste që kanë të bëjnë me tematika nga bota por edhe nga kultura.
Lexuesit besnikë janë ata lexues që e kanë bërë zakon të vizitojnë një media të caktuar online dhe kur vizitojnë atë faqe, atëherë angazhimi i tyre tek përmbajtja është mbi mesataren. Lexues të angazhuar janë ata lexues, angazhimi i të cilëve tek përmbajtja është mbi mesataren. Angazhimi reflektohet tek koha që merr leximi, tek numri i teksteve që lexon vizitori gjatë një segmenti kohor, tek analiza e leximit të përmbajtjes, etj.
Lexuesit e angazhuar ndjekin modelin e rubrikave të kërkuara
Ndryshe nga lexuesit besnikë, pjesa e madhe e lexuesve të angazhuar aksesojnë përmbajtjen që lidhet me temat vendore. Lexues të angazhuar do të quajmë ata lexues që kalojnë më shumë kohë duke lexuar tekste, që e lexojnë përmbajtjen duke e analizuar atë, dhe hapin më shumë faqe për një segment kohe sesa lexuesit mesatarë. Është e pritshme që këta lexues të tregojnë angazhim për temat vendore, duke pasur parasysh se ato janë media lokale, por është për t’u habitur që një përmbajtje e tillë nuk është më e zakonshmja.
Përveç temave vendore, lexuesit e angazhuar mbi mesataren konsumojnë një numër të madh tekstesh që lidhen me politikën, kronikën e zezë, politikën dhe temat sociale. Po ashtu, kjo gjë përkon edhe me zgjedhjen e lexuesve besnikë.
Mediat kanë mundësinë të rrisin besnikërinë dhe angazhimin e lexuesve të rubrikës, nëse i kushtojnë më shumë vëmendje krijimit të një numri më të madh tekstesh që lidhen me tematikat e përmendura më sipër.
Numri i artikujve të botuar ndryshon nga muaji në muaj
Hulumtimi ynë tregon, po ashtu, se mediat nuk kanë një numër të qëndrueshëm lexuesish. Ky numër ndryshon nga muaji në muaj dhe arsyeja për këtë mund të gjendet tek ulje-ngritjet e mëdha në numrin e artikujve të sapo publikuar. Prandaj, nuk mund të vihet re asnjë rritje në periudhën e vëzhguar.
Le të shqyrtojmë një nga portalet që mori pjesë në hulumtimin tonë, portal që është më i madhi për sa i përket numrit të lexuesve dhe numrit të teksteve të botuara.
Diferenca në numrin e teksteve të publikuara në vetëm dy muaj është deri në 30 për qind, që reflektohet shumë edhe në numrin e lexuesve të medias.
Pjesa më e madhe e lexuesve e ndjekin veç me raste punën e mediave
Të dhënat tregojnë se numri mesatar i faqeve të vizituara në muaj dhe për lexues është vetëm 3.5, që do të thotë se një vizitor lexon rreth 42 artikuj në vit.
Kjo është arsyeja pse është jashtëzakonisht i rëndësishëm që për rritjen e trafikut të monitorohet sjellja e lexuesve besnikë, që është zakonisht më pak se pesë për qind për media.
Hulumtim ynë i mëparshëm ka treguar se mesatarisht vetëm 3.8 për qind e lexuesve klasifikohen si besnikë. Këta vizitorë lexojnë deri në pesë herë më shumë përmbajtje se lexuesit e rastësishëm.
Ndryshimet mes mediave
Mediat e analizuara ndryshojnë në mënyrë të dukshme për sa i përket politikës së tyre editoriale, pra, në zgjedhjen e temave për të cilat raportojnë.
Për shembull, media më e madhe e vëzhguar, Durreslajm.al, merrej kryesisht me tema nga politika dhe tema që lidhen me kronikën e zezë, ndërkohë që është në vendin e tretë për sa i përket mbulimit të lajmeve lokale.
Është pikërisht rubrika e politikës për të cilën nuk është kapur në mënyrë efikase fokusi i lexuesve, ndërkohë që dy të tjerët kanë një efikasitet të kënaqshëm.
Portali i dytë më i madhe i vëzhguar, Saranda Web, fokusohet më shumë në ngjarjet aktuale dhe pjesa më e madhe e teksteve si dhe kërkesa më e madhe nga lexuesit vijnë nga rubrika e Lajmeve.
Nga ana tjetër, rubrika në të cilën publikohen reklamat dhe vendet e punës kanë shumë njoftime të reja, por ato nuk kanë arritur të tërheqin vëmendjen e lexuesve, gjë që ndodh edhe me lajmet lokale. Lajmet lokale në këtë portal nuk janë aq të kërkuara në krahasim me portalin Durreslajm.al.
Puna me mediat
Muaj të tërë pune intensive me mediat shqiptare në edukimin në lidhje me përdorimin e të dhënave kanë nxjerrë në pah se mediat janë të gatshme të pranojnë për të përdorur mënyra të sofistikuara për analizimin e performancës së përmbajtjes dhe të përfshijnë më shumë të dhëna në procesin e vendimmarrjes editoriale.
Problemi kryesor është numri i pamjaftueshëm i anëtarëve të stafit dhe mungesa e njerëzve që do të ishin përgjegjës vetëm për monitorimin e performancës së përmbajtjes, siç janë analistët e të dhënave, redaktorët e audiencës apo menaxherët për analizimin e audiencës.
Mediat shpesh kanë vetëm redaktorë dhe gazetarë, të cilëve u duhet të përvetësojnë aftësi të reja me forcat e tyre, si menaxhimi i rrjeteve sociale.
Para se të përdornin Sistemin Analitik Smartocto, media nuk kishin pasur mundësi më parë të përdornin mjete analitike, të cilat të jenë projektuar vetëm dhe ekskluzivisht për redaksitë e lajmeve të mediave online. Këto media kanë përdorur zgjidhje që ofrohen falas, por që janë për nga natyra analitikë e përgjithshme dhe që nuk janë projektuar për të përmbushur nevojat e redaksive të lajmeve.
Rekomandim
Përmirësimi i zgjedhjes së tematikave duke u bazuar në të dhënat historike për performancën e përmbajtjeve kontribuon jashtëzakonisht në rritjen e angazhimit të lexuesve, por kontribuon shumë edhe në rritjen e trafikut.
