Përmbajtje të sponsorizuara – ku është kufiri?

Lexim  minutësh

Për dekada me rradhë, një nga rregullat kryesore të punës në media është që ata të cilët krijojnë gazetari dhe ata që bëjnë para nuk duhet të ulen në të njëjtën zyrë.

Në një episod të Last Week Tonight, gazetari britanik John Oliver krahason ndarjen e gazetarisë dhe marketingut me atë në mes shtetit dhe kishës. Ky kufi është baza mbi të cilën themelohen shoqëritë moderne demokratike. Fatkeqësisht, konstaton Oliveri, vija në mes përmbajtjes redaktuese dhe reklamës në media po bëhet gjithnjë e më e hollë.

Gazetaria është kërkimi i së vërtetës, përfaqësim objektiv dhe i balansuar i realitetit. Por kur fillojmë të flasim për përmbajtjen e sponsorizuar, motivet ndryshojnë dhe fokusi përqendrohet papritmas tek profiti, e jo tek informimi objektiv i audiencës. Atëherë kur kemi parasysh vetëm njërën anë, vetëm kompaninë e cila ka porositur tekstin dhe i reklamojmë dhe vlerësojmë produktet, aktivitetet dhe qëllimet e saj, nuk mund të flasim më për objektivitet dhe profesionalizëm gazetaresk.

Por a është kaq e thjeshtë?

Vetëm pesëmbëdhjetë vjet më parë, gazetat ishin biznes seriozisht profitabil. Korporatat e mëdha multinacionale kanë bërë luftëra për të marrë sa më shumë treg që mundet dhe për të pasur gazetat e përditshmet udhëheqëse dhe mediat kryesore të lajmeve. I tillë ishte rasti me korporatën austriake VAC, e cila në fillim të mijëvjeçarit të ri, ndër të tjera, posedonte pothuajse të gjitha mediat e shkruara më të mëdha në Hungari, Serbi, Kroaci dhe Maqedoni. Vendimi i VACit për t'u tërhequr, së pari nga Serbia në vitin 2010 dhe pastaj nga Maqedonia, ishte sinjal se diçka po ndodhte. Rrallë në Ballkan dikush e interpreton atë sinjal me kohë dhe rrallë dikush fillon të mendojë për strategji të përshtatshme biznesi që e paralajmëronin kohët e reja.

Për shkak të mungesës së vizionit dhe strategjisë të përshtatshme, tranzicioni në biznesin e medias nga shtypi drejt internetit nuk rrjedhte me sukses. Siç konkludon Nicolas Kayser-Bril, në tekstin e tij Mediat dhe Interneti: Historia e Dështimit - Gazetaria Online, mediat tradicionale humbën betejën me mediat dixhitale dy herë: së pari ata humbën reklamat, të cilat u morën ueb faqe të internetit tërësisht të reja dhe të specializuara, dhe më pas ata humbën audiencën, vëmendja së cilës u kap gjithnjë e më shumë nga Google dhe Facebook. Disa prej tyre falimentuan, ndërsa disa po përpiqen disi të mbijetojnë në online hapësirën e madhe.

Në treg u paraqitën shumë portale të reja të cilat kanë krijuar (ose më saktë kanë filluar të përshkruajnë) lajme dhe me burime minimale janë bërë konkurrentë të redaksive të mëdha që sapo kanë filluar të mobilizojnë redaksitë e tyre voluminoze dhe t'i drejtojnë ato në kahje të internetit.

Vendosja e banerëve reklamuese ​​në ueb faqe që do të gjenerojnë fitime të mjaftueshme për funksionim të suksesshëm dhe të pavarur, nuk ishte strategjia më e suksesshme. Sidomos duke pasur parasysh faktin që përqindja e klikimit (click-through-rate ose CTR) është rrallë më e lartë se 2%, e cila në gazë është e pamjaftueshme për të planifikuar një farë vetë-qëndrueshmërie.

Këtë situatë të vështirë të mediave filluan ta keqpërdorin kompanitë dhe agjensionet e marketingut të cilët përpiqen të lëvizin vijën në mes gazetarisë dhe reklamave sa më shumë që është e mundur.

Në vitet e fundit, Native advertising është bërë një nga mënyrat kryesore të financimit të shumicës së mediave digjitale. Native advertising është përmbajtje e bërë që të mos dallohet nga informacionet tjera të cilat i shpall mediumi, dhe në fakt është një reklamë e kamufluar, e paguar nga porositësi. Ky lloj reklamimi ka ndarë redaktorët dhe gazetarët. Derisa njëra palë konsideron se shohin fundin e gazetarisë siç e njohim ne, të tjerët shohin pak arsye për shqetësim. Të parët besojnë se koncepti i native advertising është joetik, mashtrues dhe i mashtron lexuesit, të dytët besojnë se nëse praktikohet si duhet, jo vetëm që do të sjellë përfitime financiare për mediat, por gjithashtu do t'u shtojë vlera lexuesve.

Sipas hulumtimeve, në vitin 2017, native advertising ka meritën e 18% nga të ardhurat e online mediave, dhe shifra në vitin 2020 duhet të kishte tejkaluar 30%. Prandaj, është e kuptueshme që gjithnjë e më shumë media po e pranojnë këtë model të financimit.

Duke folur për numrat, përveç të ardhurave të online mediave, të larta janë edhe numrat e lexuasve të cilët do të mbeten të mashtruar me përmbajtjet reklamuese që ju shiten si inforatë. Sipas hulumtimit të Valerio Stallones nga Universiteti i Cyrihut, vetëm 5 (2%) nga 251 të anketuar arritën të regjistrojnë tekstin si përmbajtje të paguar, të gjithë të tjerët e konsideruan atë si informacion të ngjashëm me të gjithë të tjerat të shpallura nga mediumi.

Ku është kufiri?

Fatkeqësisht, derisa debatet në Evropë dhe ShBA janë rreth etikës së konceptit të native advertising, duket se agjencitë e marketingut në rajonin e Ballkanit Perëndimor shkojnë një hap përpara. Duke shfrytëzuar pozitën e palakmueshme të mediave dhe tregut të varfur, ata marrin hapësirë ​​për të shpallur atë që duan dhe kur duan vetëm nëse kanë para. Shumica e mediave bien dakord të heqin shkronjat e imëta dhe të zbehta në fillim të tekstit që shënojnë "përmbajtje të sponsorizuar". Të njëjtat media shpallin artikuj në kategorinë e biznesit, ekonomisë ose gjërave interesante dhe në asnjë mënyrë nuk i informojnë lexuesit e tyre se nuk ka të bëjë me informacione gazetareske, por me reklama të paguara.

Në tetor 2020, portali Prizma publikoi një artikull "Kur PR-i bëhet lajm" në lidhje me këtë trend në hapësirën mediatike maqedonase. Prizma analizon një tekst të shpallur në disa portale dhe ku reklamohen shërbimet e një lokali të famshëm në Shkup. Teksti, vë në dukje Prizma, në asnjë mënyrë nuk i tregon lexuesit se është një shpallje ose reklamë promovuese.

Sipas kryetares së Këshillit për Etikë në Media, Katerina Sinadinovska, problemi nuk qëndron në përmbajtjen reklamuese të tekstit, por në faktin se megjithëse nuk janë gazetareske, ata prapë janë të kamufluar që të duken si të tilla, dhe askund nuk tregojnë se për çfarë lloji të tekstit bëhet fjalë.

Më shumë se 30 online portale në janar 2021 botuan një artikull me të njëjtin titull, "Mjetet dezinfektuese nga Alkaloidi me efekt të dëshmuar kundër SARS-CoV-2 (COVID-19)". Fatkeqësisht, vetëm njëri prej tyre e kishte shënuar tekstin si "përmbajtje të sponsorizuar", ndërsa në të gjithë tjerat, nuk kishte asnjë tregues të dukshëm se nuk bëhet fjalë për tekst gazetaresk, por për reklamë nga një reklamues. Duke lexuar tekstin, lexuesi merr përshtypjen e gabuar se gazetari, bazuar në hulumtimet e tija, e rekomandon këtë produkt si të suksesshëm.

Ka shumë shembuj të tillë, dhe për fat të keq, së bashku me ta, gazetaria e vërtetë, ose gazetaria siç e njohim ne, fillon që t’i takojë të kaluarës.

Ku është rrugëdalja?

Situata në të cilën ndodhen mediat tani është pjesërisht faji i të gjithë neve. Do të pyesni pse. Sepse nuk mund të presim një gazetari të pavarur dhe profesionale që do të jetë falas. Ndërsa ne fatkeqësisht mbetëm të shurdhër ndaj thirrjeve të të gjitha mediave profesionale që deri dje vendosnin standardet e gazetarisë, se kanë nevojë për ndihmë dhe mbështetje financiare. Por njerëzit nuk janë mësuar të paguajnë për atë të cilën mund ta marrin falas. Fatkeqësisht, nuk ka një drekë falas, dhe në fund të ditës, informacioni për të cilin nuk do të paguajmë ka shumë gjasa të jetë një reklamë e fshehur për të cilën as nuk jemi të vetëdijshëm.

Të gjithë ne që jemi në këtë biznes për një kohë më të gjatë, e dimë se pa reklamues dhe reklama, as mediat e as gazetaria nuk do të ekzistojnë. Por nëse lejojmë që të humbet kufiri në mes gazetarisë dhe marketingut, atëherë nuk kemi bërë asgjë tjetër përveç shpëtimit së gazetarisë që nuk do të vlejë më pesë dollarë.

Së pari duhet të kuptojmë se përmbajtja e sponsorizuar nuk është më pak e vlefshme nëse etiketohet si e tillë. Me paraqitjen e rrejshme, vetëm zvogëlojmë besimin e lexuesve. Përveç kësaj, shënimi duhet të jetë i dukshëm, i qartë dhe transparent. Në atë mënyrë, lexuesit nuk do të ndihen të mashtruar.

Njerëzit nuk i urrejnë reklamat. Reklamat të menduara në mënyrë të mençur dhe inteligjente, të cilat kanë një grup të zgjedhur me kujdes të synuar janë zakonisht shumë të suksesshme. Njerëzve thjesht nuk u pëlqen kur mashtrohen dhe kur në vend të asaj që presin, iu imponohet diçka tjetër. Mediat dhe reklamuesit nuk munden pa njëri-tjetrin, por duhet të ekzistojë dallim i qartë në mes asaj që është një produkt gazetaresk dhe asaj që është reklamë, në mënyrë që të mos ndodh t’i humbasim të dyja.

Mihajlo Lahtov është një ekspert me përvojë i mediave dhe komunikimit me eksperiencë të gjerë pune në këtë fushë në lloje të ndryshme organizatash, nga OSHC-të e vogla lokale deri te organizatat e mëdha ndërkombëtare. Ai gjithashtu punon si Konsulent dhe Trainer për Zhvillimin e Mediave, Edukimin mbi Median dhe Komunikim për më shumë se 10 vjet. Ka zhvilluar më shumë se 100 workshope dhe trajnime për: OSBE, Instituti Maqedonas për Media, NDI, Instituti për Studimin e Komunikimit, GIZ, Agjencia për Shërbime të Mediave Audio dhe Audiovizive në Maqedoni dhe të tjerë. Aktualisht, ai punon si Oficer Komunikimi në Agjencinë Gjermane të Zhvillimit – GIZ.

Lexo artikujt:

Historitë më të mira nga Journalift:

Inteligjenca artificiale është, në shumë mënyra, një ngjarje revolucionare, e ngjashme me atë që ishte shtypshkronja Gutenberg në shekullin e 15-të, ose radioja, TV-ja dhe madje edhe interneti në shekullin e 20-të. Është një teknologji që do të riformësojë përgjithmonë shoqërinë. Për shumë prej nesh, AI nënkupton gjithçka që kemi mësuar nga filma të shumtë distopikë (2001 A Space

Tema:

Artikujt më të fundit:

Menaxhimi i premtimeve dhe rreziqeve të AI: Çfarë duhet të dijë çdo profesionist i medias rreth ChatGPT
Inteligjenca artificiale është, në shumë mënyra, një ngjarje revolucionare, e ngjashme me atë që ishte shtypshkronja Gutenberg në shekullin e
Zbuloni trukun: Si të flisni me zhvilluesit e uebit për (ri)dizajnimin e ueb faqes suaj mediatike
Puna mbi një ueb faqe për biznesin tuaj mund të jetë një proces në të njëjtën kohë emocionues dhe i
Si do ta ndryshojë ChatGPT gazetarinë dhe mediat?
Kërkova nga ChatGPT të shkruante këtë artikull për mua. Sigurisht që e bëra këtë. Bëra dhe riformulova pyetje për të